NUMARALI
HADİS-İ ŞERİF:
132 - (1133) وحدثنا
أبو بكر بن
أبي شيبة.
حدثنا وكيع بن
الجراح عن
حاجب بن عمر،
عن الحكم بن
الأعرج. قال:
انتهيت
إلى ابن عباس
رضي الله عنه.
وهو متوسد
رداءه في
زمزم. فقلت له:
أخبرني عن صوم
عاشوراء.
فقال: إذا
رأيت هلال محرم
فأعدد. وأصبح
يوم التاسع
صائما. قلت:
هكذا كان رسول
الله صلى الله
عليه وسلم
يصومه ؟ قال: نعم.
[ش
(في زمزم) أي
عندها. وهي
البئر
المعروفة
بمكة في داخل
الحرم. (فاعدد وأصبح
يوم التاسع
صائما) هذا
تصريح من ابن
عباس بأن
مذهبه أن
عاشوراء هو
اليوم التاسع
من المحرم.
ويتأوله على
أنه مأخوذ من
أظماء الإبل. فإن
العرب تسمي
اليوم الخامس
من أيام الورد
ربعا. وكذا
باقي الأيام
على هذه
النسبة. فيكون
التاسع عشر.
وذهب جماهير
العلماء من السلف
والخلف بأن
عاشوراء هو
اليوم العاشر
من المحرم.
وهذا ظاهر
الأحاديث
ومقتضى اللفظ.
وأما تقدير
أخذه من
الأظماء
فبعيد].
{132}
Bize Ebû Bekir bi Ebî
Şeybe rivayet etti. (Dediki) Bize Veki' b. Verrâh, Hâvib b. Ömer'den Hakem b.
A'rac'dan naklen rivayet etti. Hâkim şöyle demiş:
îbni Abbâs (Radiyallahû
anhûma)'nın yanına vardım, kendisi zemzemin yanında cübbesini başının altına
koyarak uzanmıştı, ona dedim ki:
— «Bana aşûra orucundan
haber ver.» İbııi Abbâs (Radiyallahû anh)
— «Muharremin hilâlini gördün mü günleri
saymaya başla ve 9. günü oruçlu olarak sabahla.» dedi.
— «Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellemj
Aşûra orucunu böyle mi tulardı? dedim, İbni Abbâs (Radiyallahû anh) .
— «Evet.»
cevabını verdi.
(1133) وحدثني
محمد بن حاتم.
حدثنا يحيى بن
سعيد القطان.
عن معاوية بن
عمرو. حدثني
الحكم بن
الأعرج. قال:
سألت ابن
عبًاس رضي
الله عنه، وهو
متوسد رداءه
عند زمزم، عن
صوم عاشوراء.
بمثل حديث
حاجب بن عمر.
{…}
Bana Muhaınmed b. Hatim
rivayet etti. (Dediki) Bize Yahya b Saîd El-Kattân, Muâviyetü'bnü Amr'dan
naklen rivayet etti. (Demişki): Bana Hakem b. A'rac rivayet etti. (Dediki)
İbni Abbâs (Radiyallahû
anhûma) 'ya Aşûra orucunu sordum, kendisi zemzemin yanında cübbesini başının
altına koyarak uzanmıştı...»
Ve hadisi Hâcib b. Ömer
hadîsi gibi rivayet etti.
İzah:
Bu hadîsi Ebu Davud ile
Tirmizi dahi tahric etmişlerdir.
Tirmizi'nin yalnız
başına rivayet ettiği İbni Abbas hadisinde: «Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve
Sellem) Aşûra orucunun 10. gün tutulmasını emir buyurdu.» demektedir.
Tirmizi : «Bu hadîs
hasen sahilidir.» demişse de, bununla iki rivayetten hangisini kastettiğini
beyan etmemiştir. Hadîs ulemasına göre Tirmizi'nin «Hasen sahih» dediği hadîs
birincisi yani kitâbımızdaki rivayettir. Tirmzi'nin yalnız başına tahric ettiği
ikinci rivayet munkatı'dır. Zira hadîsi Hasen-i Basrî Hz. İbni Abbâs'dan
rivayet etmiştir. Halbuki Hasan-ı Basri bunu İbni Abbâs 'dan dinlemiştir.
Mezkûr rivayet Tirmizi'nin de tahric ettiği babımız hadîsine muhalif olduğu
için şâzzdır.
Babımız hadîsi Aşûra
orucunun 9. günde tutulacağını göbtermekte ise de Ayni, Hz. İbni Abbâs'ın bu
sözüyle «9. ve 10. günleri tut.» demek istediğini söylüyor. Ona göre İbni Abbas
(Radiyallahû anh) «Evet» demekle Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'in
onu sonra göreceğimiz hadîsdeki:
«Gelecek seneye
inşaallah 9. gün oruç tutarız.» sözüne işaret Etmiştir.
Kaadî İyâz: «İhtimâl
Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) 'in bu niyeti de Yahudiler'e
benzememek için 9. ve 10 günleri oruç tutmaktı. Nitekim diğer bir rivayette : (9.
ve 10. günleri tutun.) buyurmuştur...» diyor.
Bâzılarına göre Hz.
İbni Abbâs'ın buradaki «Evet» cevabı «Gelecek seneye sağ olursa 9. gün oruç
tutar.» manasınadır.
Ebû Ömer îbni
Abdilberr: «Bu söz Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'in vefatına kadar Aşûra
orucunu Muharrem'in 10 unda tuttuğuna delildir. Medîne'ye gelinceye kadar onu
bu şekilde tutmuştur. îbni Abbâs hadîsinden mahfuz olan budur Ama bu babda Îbni
Abbâs'dan rivayet olunan eserler muztarîptir.» demiştir.
Nevevî diyor ki: «îbni
Abbas'ın bu sözü onun mezhebine göre Aşûra orucunun 9. günü tutulacağını
sarahaten göstermektedir.
Selef ve Halef'in
cumhuruna göre Aşûra orucu Muharrem'in 10. günü tutulur...»